Totem – Hookipa? Nui! Wiki Wiki!

Potem dotarło do mnie, że być może w tym szaleństwie jest jednak jakaś metoda. Pędzące żółwie przyjęły się dobrze i dobrze się sprzedają, czyli taki a nie inny mechanizm i ciężar gry potrafił chwycić i zachwycić. Z drugiej strony Pędzące żółwie nie są jakimś szczególnym wyzwaniem dla starszych dzieci, młodzieży czy dorosłych, nawet jeśli im ta gra przypadła do gustu i sprawia radość. W efekcie powstaje luka, którą nierozsądkiem byłoby nie zapełnić: miejsce na grę na tyle podobną do Pędzących żółwi, że nieomal gwarantuje sukces rynkowy, a jednocześnie oferuje graczom troszkę więcej wyzwań – i wciąż akurat tyle, żeby jeszcze nie przemęczyć. Ot, taki tytuł, który pozwoliłby bez trudu wskoczyć w planszówki zupełnie nowym graczom, a dla tych, którzy kupili wcześniej Pędzące żółwie, mógłby być po prostu kolejnym etapem w przygodach z grami. Totem zdaje się całkowicie spełniać te wymagania.

Podstawową cechą tej gry jest prostota zasad. Podstawowym atutem – śliczne wykonanie. Gra toczy się na podłużnej i bardzo trwałej planszy. Przedstawia ona plac plemiennych zgromadzeń na jednej z polinezyjskich wysp. Przez jej środek biegnie charakterystyczny rowek. To miejsce na totem, który będą stawiać wszyscy gracze wspólnie, ale niekoniecznie zgodnie, bo w grze chodzi o to, żeby na samym szczycie znalazły się elementy totemu wskazane przez kartę zadania.

Przed rozpoczęciem zabawy układa się we wgłębieniu planszy 9 elementów totemu w różnych kolorach. Części totemu wykonane są z masy ceramicznej, zdobione u góry charakterystycznymi wizerunkami twarzy i nazwami (np. dzwięczne Hookipa albo Lokahi) wykonanymi w reliefach, a na spodzie każdy ma jeden z trzech symboli: szkielet ryby, muszlę, lub rozgwiazdę. Według tych symboli grupuje się elementy w trzy grupy i układa w zagłębieniu planszy. Sama kolejność elementów w grupach i kolejność w jakiej dokładamy grupy na planszę jest już dowolna. Teraz każdy z graczy otrzymuje kartę zadania. Każda taka karta przedstawia 3 elementy, które gracz powinien doprowadzić na szczyt totemu, czyli na pola planszy oznaczone liczbami 1, 2 i 3. Jeśli mu się to uda otrzymuje punkty. Punktacja na koniec rundy będzie wyglądała tak: 9 punktów za umieszczenie pierwszego elementu totemu z karty na polu 1 (i tylko tam), drugi element widoczny na karcie może się znaleźć albo na polu 1 albo na polu 2 – w każdym przypadku gracz otrzymuje 5 punktów, trzeci element z karty może już leżeć dowolnie – na każdym z trzech wyróżnionych pól planszy – dla gracza oznacza to wtedy 2 punkty. W najlepszym przypadku gracz może zatem zdobyć w jednej rundzie aż 16 punktów. W praktyce zdarza się to ekstremalnie rzadko i często trzeba się zadowolić tym, co uda się ugrać.

Motorem Totemu są karty ruchu. Dla każdego z graczy przewidziano taki sam ich zestaw. Są w nim dwie karty „Usuń” dwie karty „1 wyżej” oraz pojedyncze karty pozwalające przesunąć elementy totemu o 2 lub 3 miejsca w górę, o 2 w dół, na sam dół, a także karta umożliwiająca zamianę dwóch elementów miejscami. Gra przy partii 2-osobowej daje graczom do ręki wszystkie 9 kart, przy 3 i 4 osobach odrzuca się z każdej talii kartę „1 wyżej”. Poza tym na początku rundy każdy gracz musi jeszcze odrzucić z ręki 2 losowo wybrane karty, które odkłada zakryte na bok. Teraz po kolei każdy zagrywa jedną kartę ruchu i wykonuje odpowiednią akcję, przesuwając lub usuwając element totemu. Gdy wszystkie karty graczy zostaną zagrane lub na planszy zostaną tylko trzy elementy totemu, następuje koniec rundy i podliczenie punktów, które zaznacza się na torze punktacji biegnącym wokół planszy. Ostateczny wynik przy Totemie ustala się jednak dopiero po rozegraniu odpowiednio 3 lub 4 rund przy rozgrywce 3 i 4-osobowej, względnie 4 rund przy grze 2-osobowej.

Totem przy całej swojej losowości i rosnącym wraz z liczbą graczy chaosie na planszy i w umysłach grających, mimo wszystko oddaje nam kilka uncji inicjatywy. Szybko bardzo ważna okazuje się umiejętność ukrywania swoich celów i blefu. Trzeba też uważnie obserwować przeciwników, próbując odszyfrować po ich zagraniach, jakie elementy mają w swoich kartach zadań. Zależnie bowiem od tego, na których elementach im zależy, mogą być przecież – w jakimś przynajmniej stopniu i przez jakąś część rundy – niechcący naszymi sprzymierzeńcami. Co ciekawe nieraz zdarza się i tak, że w danej rundzie przynajmniej jeden element totemu pojawia się na każdej karcie zadania! Nie da się też nie zauważyć, że niektóre karty ruchu stanowią dla nas potencjalnie większe zagrożenie niż pozostałe. Karta „Zamień” zyskuje szczególną moc w rękach ostatniego w rundzie gracza. Na szczęście rozgrywanie kilku rund pozwala wyrównać szanse. Karta „Usuń” w rękach innych może okazać się dla gracza jego nemezis (ale też skutecznym środkiem do poprawienia swojej sytuacji na planszy). Nieopaczne, a ustawiczne promowanie elementów totemu z własnej karty zadania za pomocą kart może mnie wystawić na celownik współgraczy, ale tą słabość łatwo przekuć w siłę, dla zmyłki przepychając w górę elementy przeciwników. Oczywiście jest to możliwe tylko przy grze w 3 i 4 osoby; w grze dwuosobowej mogę być pewny, że uważny przeciwnik dokładnie przeanalizuje wszelkie potencjalne intencje stojące za zagraną przeze mnie kartą.

Nietrudno zresztą – nawet nie grając – domyślić się, że Totem, zależnie od liczby grających, odbiera się inaczej. Przy dwóch osobach gra się w Totem jak w sympatyczną grę logiczną, w której blef odgrywa szczególną rolę. Przy rozgrywce w 3 i 4 osoby zmierza Totem wyraźnie w kierunku przyjemnej, choć – przez możliwość usuwania elementów totemu z planszy – także nieco agresywnej gry rodzinnej. Oczywiście można w takim składzie próbować coś ugrać, ale ważniejsza chyba tu będzie cała ta okołoplanszówkowa towarzyska i werbalna celebra: okrzyki zaskoczenia, radości i lekkiego zawodu, żarty i przekomarzania. W gronie rodzinnym, szczególnie przy starszych dzieciach, które potrafią już przełknąć przegraną lub w gronie dobrych znajomych Totem sprawdzi się świetnie, rozerwie, rozbawi, a nie przemęczy. Ja osobiście polubiłem Totem w rozgrywkach dwuosobowych. Nie tam, żebym się w Totem zagrywał po uszy, ale od czasu do czasu nie odmówię. Z tymże, koniecznie, z wrodzonej przekory i wbrew regułom: dwie karty, które należy odrzucić na początku rundy wybieram sam, grając losowi na nosie.