Sherwood Forest – spadkobiercy Robina

Po śmierci Robin Hooda rozbójnicy z lasu Sherwood podzielili się na kilka rywalizujących ze sobą band. Wszystkim wiadomo, że prędzej czy później i tak ktoś musi przejąć spadek Robina i stanąć na czele całej leśnej zgrai. Sęk w tym, że wciąż nie wiadomo, kto jest tej roli najbardziej godzien. W pierwszej grze Nilsa Finkemeyera, Sherwood Forest, od 3 do 6 graczy wcieli się w rolę przywódców poszczególnych band. Każdy z nich w ciągu mniej więcej godzinnej rozgrywki, planując i negocjując sojusze pomiędzy bandami oraz przeprowadzając napady będzie starał się zdobyć wśród ubogich sławę najsprytniejszego, najskuteczniejszego herszta z Sherwoodu, aby w ten sposób udowodnić innym, że to właśnie jemu należy się przywództwo nad leśnymi ludźmi Robina.

Jedna gra w dwóch odsłonach

Sherwood Forest proponuje graczom dwa tryby rozgrywki. Tzw. gra podstawowa (oryg. Basisspiel) zawiera wszystkie podstawowe zasady zabawy. Orientując się właśnie według tego trybu rozgrywki wydawnictwo Eggerstpiele w przyjętej przez siebie skali trudności (której stopnie wyrażane są za pomocą łapek liska znanego logo firmy) przyznało Sherwood Forest dwie z czterech łapek. Trzeba jednak od razu zaznaczyć, że w grze dla zaawansowanych (oryg. Profispiel) stopień trudności gry wzrasta i osiąga 3 łapki. Grając w wersję zaawansowaną należy mieć już opanowane mechanizmy gry podstawowej, orientować się w możliwościach tamtego trybu rozgrywki. Sherwood Forest w trybie dla zaawansowanych jest trudniejszy nie tyle ze względu na nowe elementy, takie jak dodatkowe karty i zmienione zasady negocjacji, co raczej przez otwierające się w grze nowe możliwości w dużej mierze zależne od inwencji i kreatywności graczy. Instrukcja wprowadza najpierw do gry podstawowej, wyraźnie oddzielając opis tego trybu od opisu trybu zaawansowanego. Z własnego doświadczenia muszę tutaj niestety powiedzieć, że ambitniejsi gracze, którzy od razu będą chcieli spróbować grę na poziomie dla zaawansowanych, nie będą mieli łatwo. Aby zagrać w grę od razu na pełnych zasadach trzeba przeczytać całą instrukcje od deski do deski. Ktoś powie: Przecież to normalne. A mimo wszystko w jakiś dziwny sposób po lekturze zasad obydwu trybów gry nagle wszystko się myli, niczego nie jest się tak do końca pewnym. Wyjątków i zmian zasad trzeba nagle zapamiętać odrobinkę za dużo. Mi osobiście zabrakło w pudełku tabelarycznego zestawienia. Autor na moją prośbę naszkicował takie zestawienie w forum Spielboxa. I trochę mi to rzeczywiście rozjaśniło kilka rzeczy. Przy okazji dowiedziałem się też, dlaczego instrukcja sprawia wrażenie tak bardzo nietypowego tekstu. Dlaczego wiele rzeczy tutaj wydaje się być niedopowiedzianymi, choć w istocie instrukcja świetnie się broni. Autor napisał mi, że w pierwotnej wersji zasady, żeby wszystko dokładnie określać musiałaby liczyć ponad 12 stron. Teraz jest tego 6 dużych kwadratowych stron reguł i 2 strony przykładów. Ostatecznie zdecydowano się wpuścić do zasad nieco powietrza, odchudzając je i pozwalając graczom w dużej mierze samodzielnie odkrywać nie zabronione przez zasady możliwości i współtworzyć klimat zabawy.

Przygotowania do gry

Sherwood Forest dociera do nas w kwadratowym pudełku, w standardowej wielkości stosowanej przez Eggertspiele. Jeśli ktoś miał w reku Cubę lub Neuland będzie miał porównanie. Gra od pierwszego rzutu okiem przyciąga piękną grafiką. Jej autorowi, znanemu niemieckiemu grafikowi Alexandrowi Jungowi, udało się utrzymać w grze spójny i wyraźny klimat sherwoodzkich legend, przy czytelności wszystkich istotnych w grze symboli, bo co pewnie dla wielu ważne, Sherwood Forest jest grą w zasadzie niezależną językowo. Napisy pojawiające się w czasie rozgrywki to jedynie nazwy miejscowości lub nazwy podróżnych, przy tym te ostatnie nie mają zupełnie żadnego znaczenia dla zabawy.

Przed grą kładziemy najpierw na środku stołu planszę. Przedstawia ona las Sherwood, przecięty dwoma traktami. Jeden prowadzi z Derby do Lincoln, drugi z York do Nottingham. Oba trakty przecinają się na środku planszy, tworząc skrzyżowanie. Wzdłuż traktów rozmieszczone są pola kryjówek, na których będzie można przygotowywać zasadzki. Cztery pola kryjówek przy skrzyżowaniu oznaczono na potrzeby gry dla zaawansowanych w specjalny sposób – czerwoną ramką. Na planszy znajdują się też 4 pola akcji, na które gracze wysyłać będą swoje pionki. Są to: kościół, gospoda, dom handlarza i rynek. Z lewej strony planszy u dołu widać wielki dąb, tam tworzy się rezerwę pionków-rozbójników. Po prawej stronie planszy u góry jest kopalnia złota, tam trafiają żetony sakiewek z tym kruszcem, jako ”bank”. Po lewej stronie planszy u góry jest miejsce na zakryty stos kart ekwipunku i zużyte karty. U dołu planszy znajduje się tor punktacji, na którym zaznacza się punkty sławy zdobyte przez graczy.

Po przygotowaniu planszy każdy z graczy otrzymuje specjalną kartę obozowiska z miejscem na rozbójników i żetony sakiewek i do tego 4 pionki rozbójników i 2 sakiewki. 3 małe kosteczki w kolorze gracza służą jako znaczniki. Jedna z nich trafia od razu na tor punktacji na planszy.

Teraz trzeba przygotować talię kart podróżnych. W grze podstawowej nie używa się kart szeryfa i należy je wyjąć z talii. Pozostałe karty podróżnych dzieli się według oznaczeń na rewersach na dwa stosy: A i B i odlicza ilość odpowiednią do liczby graczy. Karty ze stosu B (z silniejszymi podróżnymi) trafiają na spód stosu, na wierzch kładzie się karty ze stosu A. Od razu trzeba teraz odkryć jedną kartę podróżnych i położyć na stole obok stosu. Obok niej leżeć będzie odpowiednia liczba kart zakrytych. Te wyłożone karty będzie się rozgrywać na końcu rundy.

Po przygotowaniu kart podróżnych kolej na karty ekwipunku. W grze podstawowej także nie będziemy potrzebowali części kart z tej talii. Karty z symbolami peleryny, drogowskazu i prowiantu odkładamy do pudelka. W efekcie w talii kart ekwipunku pozostaną nam karty z wartościami liczbowymi od 1 – 3, które przydadzą się do wzmacniania siły naszej bandy w trakcie napadu. Karty ekwipunku trafiają na odpowiednie miejsce na planszy. Jeden z graczy otrzymuje teraz figurkę gracza rozpoczynającego. Obok planszy kładziemy jeszcze specjalną kartę gracza rozpoczynającego, drewniany pionek karety i znaczniki sojuszu. Te elementy też przydadzą się w trakcie gry.

Zasady gry podstawowej

Każda partia Sherwood Forest, niezależnie od liczby graczy, trwa 6 rund, które dzielą się na fazę planowania i fazę napadów. Na początku każdej rundy obok planszy wykłada się nowe karty podróżnych – jedną odkrytą, pozostałe zakryte. Na końcu rundy ci podróżni przemierzać będą las. Być może dotrą do celu bezpiecznie. Bardziej jednak prawdopodobne, że padną łupem leśnych rozbójników. O ile ci odpowiednio zaplanują swój napad.

W trakcie rundy wszyscy gracze jeden po drugim aktywują po jednym ze swoich rozbójników.

W grze podstawowej negocjacje są jeszcze wyraźnie sterowane. Można je tutaj prowadzić za każdym razem tylko z aktywnym graczem. Gracze mogą do negocjacji używać informacji, które zdobyli dzięki akcji w gospodzie. Mogą zatem zdradzić, ile punktów sławy oraz ile i jakich łupów można zdobyć na danej grupie podróżnych. Gracz aktywny uzgadnia z potencjalnymi partnerami ilość wysyłanych do kryjówki rozbójników oraz to, kto i jakie karty ekwipunku zagra, aby wzmocnić siłę bandy. Tutaj przydają się znaczniki sojuszu – specjalne żetony oznaczone literą, jeden kładzie się na zaplanowaną przy napadzie kartę ekwipunku, drugi na odpowiednie pole kryjówki.

Niezależnie od tego czy gracz zdecyduje się na napad tylko swoimi rozbójników czy w sojuszu z innymi graczami, w każdym przypadku stawia jeden ze swoich pionków na kwadraciku przy polu kryjówki, dla oznaczenia, że zostaje hersztem tej bandy. Będzie to miało znaczenie przy podziale łupów.

Faza planowania kończy się w momencie, gdy żaden z graczy nie ma już więcej pionków rozbójników na swojej karcie obozowiska. Przy tym ważne jest, w jakiej kolejności gracze zagrali swojego ostatniego rozbójnika. Pierwszy gracz dostaje 1 punkt sławy. Drugi kartę gracza rozpoczynającego. I to właśnie gracz posiadający kartę będzie jako pierwszy decydował, która karta podróżnych zostanie aktywowana jako pierwsza w następującej teraz fazie napadów. Po nim karty podróżnych aktywują kolejni gracze, zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

Po aktywowaniu danej karty podróżnych ustawia się pionek karety na planszy przy nazwie miasta wskazanego na karcie jako miejsce początku podróży. Kareta z podróżnymi przemierza las Sherwood w kierunku miasta docelowego. Po drodze zatrzymuje się przy każdym obsadzonym rozbójnikami polu kryjówki. Jeśli siła bandy (razem z zaplanowanymi lub zagranymi przez graczy dodatkowo kartami ekwipunku) jest równa lub większa niż siła obrony podróżnych, napad się udaje. Punkty sławy dostają wszyscy uczestniczy napadu w liczbie wskazanej na karcie. Potem następuje podział łupów. Gracz dowodzący bandą nie ma tu zbyt dużego pola do manewru, bo obowiązuje zasada, że na każdy pionek rozbójnika przypada co najmniej jedna część łupu. To, jaki rodzaj łupu spośród łupów zdobytych, przydziela danemu pionkowi zależy już jednak od niego. Jeśli łupu jest zbyt mało, uprzywilejowani są rozbójnicy sojuszników. Jeśli łupów jest więcej niż pionków rozbójników, każdy rozbójnik dostaje najpierw jedną część łupu, a resztę herszt rozdziela w podobny sposób – jeden łup dla każdego pionka.

Po udanym napadzie karta podróżnych jest usuwana z gry, a rozbójnicy z kryjówki wracają na karty obozowiska graczy. Przy nieudanym napadzie kareta z podróżnymi jedzie dalej. Ta zasada pozwala graczom mieć duży wpływ na przebieg fazy napadów. Szczególnie ważna okazuje się tutaj kolejność, w jakiej gracze mogą aktywować karty podróżnych. Często wręcz będziemy chcieli zmusić konkurencyjną bandę, przyczajoną bliżej początku szlaku karety do napadu na mniej zamożnych podróżników, żeby zagwarantować sobie większe profity z napadu na upatrzonych podróżnych, którzy przemierzać będą tą samą trasę.

Po rozegraniu 6 rundy, po której przecież nowo zdobyte łupy na nic się już graczom nie przydają, dochodzą dodatkowe zasady punktacji. Każda zdobyty w tej rundzie sakiewka złota przynosi 1 punkt sławy, a każdy zwerbowany lub zdobyty w wyniku napadu nowy towarzysz 2 punkty. Teraz już tylko wypada spojrzeć, kto dotarł na torze sławy najdalej.

Gra w trybie dla zaawansowanych po części zmienia, po części zaś rozszerza zasady gry podstawowej. Po pierwsze w grze pojawia się 10 kart szeryfa, które wtasowujemy w talię kart podróżnych. Szeryf to trudny przeciwnik, silny w obronie, ale jego pokonanie nie zawsze przyniesie nam satysfakcjonującą nagrodę. Przy tym zwycięstwo nad szeryfem przynosi tylko punkty sławy, za to porażka w starciu z nim, oznacza dla każdego gracza w danej zasadzce zarazem i utratę punktów sławy i towarzyszy. Przypomnijmy jeszcze, że niepokonany szeryf, podobnie jak niepokonani podróżni jedzie dalej.

Trochę jakby dla równowagi pojawiają się w grze nowe karty ekwipunku, które dają graczom pewne fory. Karta z symbolem peleryny chroni przed utratą punktów i towarzyszy przy porażce z szeryfem. Gracz może nawet zostawić swoich rozbójników w kryjówce, choć inni pokonani sojusznicy muszą według zasad zabrać swoje pionki. Karta z drogowskazem pozwala zmienić cel odkrytych właśnie na karcie podróżnych. Można dzięki niej skierować podróżnych, ale też szeryfa w stronę, która bardziej nam odpowiada. Karta prowiantu pozwala pozostawić swoich rozbójników w kryjówce nawet po udanym napadzie. Dzięki temu gracz będzie mógł próbować szczęścia przy kolejnej grupie podróżnych.

Zmiany w taliach kart podróżnych i ekwipunku to jednak nic w stosunku do rewolucji w systemie negocjacji i podziału łupów. Negocjować może tutaj w zasadzie każdy z każdym i to w dowolnej fazie gry. Graczowi aktywnemu wprawdzie przysługuje prawo kierowania negocjacjami według własnego planu i przerywania negocjacji pomiędzy poszczególnymi współgraczami, w praktyce wcale nie daje mu aż takiej silnej pozycji przetargowej. Może on jednak za to przystąpić do negocjacji, po czym – zdobywszy potrzebne mu informacje – nagle stwierdzić, że jednak woli zasadzić się w danej kryjówce sam. Co więcej o ile w grze podstawowej nie można było negocjować tego, kto ile i jakich łupów dostanie po udanym napadzie, tutaj można obiecywać sojusznikom niemal wszystko, co i ile się tylko chce. Można handlować sakiewkami złota, informacjami, targować się, co do kart ekwipunku, jakie użyją przeciwnicy, itd. Jedyne, czego nie wolno sobie przekazywać, to rozbójnicy, punkty chwały i karty z ręki.

Jakby wciąż komuś było mało: W tym trybie gry napady dzielą się na: nieplanowane i zaplanowane. Przy nieplanowanych napadach, to znaczy takich, gdzie gracze po prostu liczą na jakąś dobrą kartę podróżnych, podział łupów rozstrzyga się na zasadach gry podstawowej. Przy planowanych napadach gracze umawiają się, którą konkretnie grupę podróżnych zamierzają obrabować. Oznacza się ten zamiar kładąc na karcie podróżnych i kryjówce żetony sojuszu. Pojawia się też tutaj, obok herszta, nowa funkcja – informator. Pełni tą rolę gracz, który ‘wystawia” bandzie kartę podróżnych. On też dzieli łupy po udanym napadzie. Przy tym może podczas negocjacji obiecać wspólnikom konkretne łupy: złoto i towarzyszy. Dla oznaczenia tego faktu, kładzie przy odpowiednich pionkach sakiewki złota i pionki rozbójników w odpowiednich kolorach. Te obiecane łupy powinien właściwie zapewnić sojusznikom, nawet jeśli nie gwarantuje ich wskazana przez niego karta podróżnych. Ale… np. jeśli nie ma wystarczająco dużo złota, sojusznik odejdzie z kwitkiem. A obiecani towarzysze… O, święta naiwności. A nawet jeśli informator, nie chcąc sprowadzać nad swoją głowę czarnych chmur i gniewu innych hersztów znad planszy, wywiąże się z obietnic, to resztę łupu dzieli już w zupełnie dowolny sposób.

Nowa zasada pojawia się też na zakończenie każdej fazy. Gracz, któremu po rozegraniu wszystkich napadów pozostało łącznie najwięcej rozbójników w czterech kryjówkach przy skrzyżowaniu (oznaczonych czerwoną ramką) dostaje jako bonus dodatkowy pionek rozbójnika spod dębu.

Podsumowanie

Myślę, że najbardziej uczciwie będzie potraktować grę według klasyfikacji jakiej dokonało samo wydawnictwo i ocenić ją z perspektywy gry na 2 lisie łapki ze skali Eggertspiele, czyli wychodząc od trybu rodzinnego – wersji podstawowej gry. Z tego punktu widzenia gra przekonuje. Mamy tutaj ciekawy, świetnie zilustrowany, lubiany przez wielu temat, świetnie pasujący do gry rodzinnej. Gra sprawnie też temat ten realizuje. Mechanika w udany sposób łączy znane i sprawdzone elementy z ciekawym – nawet jeśli mało elastycznym – systemem negocjacji, napadów i podziału łupów. Gra daje sporo możliwości taktycznych przy znacznie ograniczonym czynniku losowym. Sześć tur w grze to liczba optymalna: Wystarczająco wiele, aby gracze mogli się wykazać, a jednocześnie odpowiednio krótko, żeby gra nie zraziła schematycznością. Jeśli do tego weźmiemy pod uwagę, że w pudełku mamy 45 kart zwykłych podróżnych, a w każdej grze wykorzystujemy tylko losową część tej talii (np. przy trzech graczach 24, a przy sześciu 36) talia podróżnych będzie nas zawsze jakoś tam zaskakiwać. Skaluje się Sherwood Forest dobrze (m.in. dzięki zmiennej ilości kart podróżnych w talii), przy czym oczywiście im więcej osób przy stole tym więcej mamy interakcji na planszy i więcej partnerów do negocjacji. Z drugiej strony wydłużają się wtedy nieznacznie tury, ale za cenę większych emocji można to chyba kupić.

Na pytanie czy Sherwood Forest w trybie dla zaawansowanych – czyli przy pełnych zasadach gry – to także gra dobra, odpowiem: Zdecydowanie „tak”. Ale będzie to też niestety „tak” zdecydowanie warunkowe. O ile bowiem gra podstawowa jest rzeczywiście na poziomie przeciętnego gracza i nawet osoby nie przepadające za grami negocjacyjnymi będą potrafiły się tutaj jakoś znaleźć, o tyle trybu dla zaawansowanych nie polecałbym każdemu i każdej grupie graczy. Sherwood Forest przy wszystkich zasadach nie jest może jakimś wybitnie trudnym i wymagającym tytułem, wymaga jednak dużo od samych grających. Przy osobach mało komunikatywnych i mało kreatywnych Sherwood Forest w trybie dla zaawansowanych ma duże szanse zniechęcić. Siła gry dla zaawansowanych leży bowiem nie w zasadach, ale w ludziach, z jakimi siadamy do stołu.

Przy tym jak już wspomniałem wcześniej, same zasady wersji rozszerzonej gry zostały zapisane w sposób w dużej mierze odmienny, niż ten, do jakiego jesteśmy przyzwyczajeni. Jeśli kogoś odrzucają gry, w których więcej jest dozwolone niż zabronione, tego Sherwood Forest w trybie dla zaawansowanych też odrzuci. Kto się nie wpisuje jednoznacznie w kategorię takich graczy, powinien przynajmniej w Sherwood Forest spróbować zagrać.

Nawiasem mówiąc nie wiem, czy nie praktyczniej, przystępniej i zarazem bardziej czytelnie dla potencjalnych klientów byłoby, przy ewentualnym kolejnym wydaniu, promować Sherwood Forest w formie wyraźnie samodzielnej gry rodzinnej, na zasadach podstawowych obecnej edycji. Dodatkowe elementy do gry dla zaawansowanych można by wtedy dołożyć do pudełka na zasadzie rozszerzenia, najlepiej z osobną, kompletną instrukcją. Obecnie i tak gracze, którzy zupełnie nie chcą grać na zasadach podstawowych, muszą najpierw przebrnąć przez instrukcję tej wersji, a dopiero potem dosztukować do niej wcale nie takie nieliczne dodatkowe zasady wersji zaawansowanej. A gdyby nawet zostawić wszystko, tak jak jest teraz, tabelaryczne porównanie zasad obu wersji gry nie będzie głupim pomysłem.

Vielen Dank an Eggertspiele
für die freundliche Bereitstellung des Rezensionsexemplars.
Dziękujemy wydawnictwu Eggertspiele
za udostępnienie egzemplarza gry do recenzji.